52 ... Post pluraj monatoj sen kunordiganto en la Afrika komisiono, la Estraro de UEA aprobis D-ron Elisée Byelongo por kunordigi ĝin
54 ... Gravas landagada akcelado
56 ... Intervjuo kun Patronoj de TEJO
58 ... Recenzo: ...ĉar ilia estas la regno de la ĉielo...
59 ... Reta Revuo kalejdoskope
60 ... Nova esperantista junulara asocio fondiĝas en Skotlando
61 ... Gazetara Komuniko: Alvoko por la 43-a Esperantologia Konferenco
62 ... TEJO: Retoso estas la nova reta evento de TEJO
62 ... Landa agado: En Pakistano aperis nova Esperanta revuo
62 ... Artikolo el Esperanto aperanta en pakistana E-revuo
63 ... Recenzo de recenzaro
64 ... Afriko brilas: Raporto omaĝe al internacia virina tago
65 ... UEA: Biblioteka Apogo Bachrich: alvoko 2021
66 ... Universalaj Kongresoj: kio, kia, kiel? UK Torino 2023
67 ... Laste Aperis
68 ... Fake, Science kaj Profesie tra la mondo: Interfaka Simpozio de TEJO, Faka Forumo 2, Marso, scienca kanalo kaj esploro en Esperanto
69 ... Libroservo: Listoj de furoraĵoj en la Libroservo de UEA en 2020
70 ... Oficiala Informilo
71 ... Forpasoj
La 106-a Universala Kongreso en Belfasto, Britio
17 — 24 de julio 2021
16/02/2021
Kiel lukti efike kontraŭ la veraj kialoj de malapero de la lingvoj
El la 7 000 lingvoj parolataj sur nia planedo, la ekzistado de 50% el ili povus ĉesi fine de la jarcento. Specifa rigardo al la mondo malaperos kun ĉiu el ili.
Ĉiujare dekoj da lingvoj formortas. Koncerne plejparte de ili, nenio plu restos, kiam la lasta parolanto de la lingvo malaperos. Por lukti kontraŭ plena malapero de tiuj lingvoj, skipo de esploristoj de la CNRS kreis lingvan arkeon de Noa, nomita Pangloss. Guillaume Jacques, lingvisto ĉe la CNRS, laboras kun tiu teamo. Li klarigas la tri ĉefajn kialojn, kiuj malaperigas la lingvojn.
« Aparte alarma por la lingvistoj estas, ke la regionoj de la mondo, kiuj posedas la plej grandan lingvan diversecon estas precize tiuj, kiuj plej suferos pri la klimata ŝanĝiĝo ».
Guillaume Jacques, esploristo pri lingvistiko, CNRS
4 % el la monda loĝantaro parolas 97% el la lingvoj, kaj inverse, duono el la homoj parolas nur ĉirkaŭ dudek lingvoj. Tiuj ĉi lastaj estas pli malfortikaj kaj minacitaj je formorto, ĉefe tiuj, kiuj estas tradicie buŝaj, parolataj en malgranda kaj limigita regiono. Aparte en Papuo, lulilo de centoj da lingvoj. Tiuj insuloj estas pli riĉaj je lingvoj ol tutaj kontinentoj. Sed ilia teritorio estas rekte minacita de la akvo-leviĝo. Kelkaj loĝantoj jam komencis migradi kaj ilia lingvo perdiĝas en la lingvo de ilia nova medio.
Ankaŭ la lingvistika diverseco de Amazonio, aŭ de Niĝerio kun 500 lingvoj estas draste tuŝataj de la klimata ŝanĝiĝo.
Dum la lastaj jarcentoj, pluraj landoj provis malaperigi la lingvon de kelkaj populacioj.
« Francio tute ne estas senkulpa, sed tio ĉefe okazis en Usono kaj Aŭstralio. Ili kreis internulejojn por disigi la infanojn for de siaj gepatroj, ke ili forgesu sian lingvon. Tio estis ja la celo. Tio okazis fine de la 19a jarcento, kaj plu ekzistis en la 1950-1960-aj jaroj ».
Guillaume Jacques, esploristo pri lingvistiko, CNRS
La malapero de lingvo povas esti ankaŭ la rezulto de procezo apriore pozitiva, kiel alfabetigo, kiu valorigas lingvojn malfavore al aliaj, aŭ la ambicio pri lerneja sukceso.
« En Ĉinio specife, ĉiuj homoj deziras, ke iliaj infanoj sukcesu en la lernejo, kaj tio ne estas riproĉinda, sed la problemo estas, ke la tradiciaj lingvoj plu havas nek intereson nek agnoskon. Ili tamen povas studadi en la tibeta, mongola, ktp. sed tiu kursaro estas malpli valorigita ».
Guillaume Jacques, esploristo pri lingvistiko, CNRS
Post la konkero de teritorio, la loĝantaro spertas dulingvisman fazon : la tradicia lingvo estas uzata en privata vivo, kaj tiu de la konkerinto fariĝas nacia lingvo. Tio okazis ekzemple por la gaŭla lingvo, el kiu plu restas kelkaj vortoj en la franca.
« La formorto de la gaŭla lingvo estis iom-post-ioma. Dulingvismo estis sufiĉe ĝeneraligita kaj iom post iom la homoj forlasis la gaŭlan lingvon, kiu eble aperis kiel kampara lingvo, malpli prestiĝa ol la latina lingvo ».
Guillaume Jacques, esploristo pri lingvistiko, CNRS
Parto de la historio de populacio mortas samtempe ol ties idiomo. Kelkaj mallongaj tekstoj en la gaŭla estas trovitaj sed ili ne sufiĉas.
« Ni ŝatus scii, kion pensis la Gaŭloj. Sed ĉio, kion ni scias devenas de la grekaj kaj romanaj verkistoj ».
Guillaume Jacques, esploristo pri lingvistiko, CNRS
Pro la koloniado, la masakroj, la genocidoj… tutaj popoloj malaperis kaj siaj lingvoj kun ili. Kiel en Tasmanio, komence de la 19a jarcento. En preskaŭ 30 jaroj, preskaŭ ĉiuj aborigenoj estis mortigitaj. Ni preskaŭ nenion scias pri iliaj lingvoj.
Por konservi spurojn de tiuj lingvoj, kaj estas ankoraŭ tempo, esploristoj lanĉis gigantan projekton nomitan Pangloss. Ili kolektas kaj registras tiujn lingvojn, por krei arkeon de Noa de la minacitaj lingvoj, kiel heredaĵo al la estontaj generacioj.
Ĵurnalismo de kulturaj militoj - Serge HALIMI , Pierre RIMBERT
La bona mezuro ne plu enspezigas. La modera gazetaro, kiu hieraŭ profitis la reklam-enspezojn, celis la amasojn kaj kaĵolis ilin ŝajnigante objektivecon. Tiu recepto ŝanĝiĝas. Nun la komunikiloj prosperas per tio, ke ili nutras la kulturajn militojn ĉe polusigitaj kaj mobilizitaj publikoj. Por la bono aŭ por la malbono. Kaj sub la atenta rigardo, kelkfoje sekteca, de sia propra legantaro. Noto de la Esperanta redaktejo : Tiu ĉi numero de Marto ne havas ĉefartikolon. Sed ĉar tiu ĉi reta eldono pro (...)
Usonaj paranojoj, la heredaĵo de la Epoko de Trump - Thomas FRANK
S-ro Joseph Biden, la nova prezidanto de Usono, tuj asertis sian deziron repacigi sian disŝiritan landon kaj samtempe radikale rompi kun la heredaĵo de sia antaŭulo. Samtempe atingi ĉi tiujn du celojn estos des pli malfacile ĉar Respublikanoj kaj Demokratoj malamas unu la alian kaj la paranoja amareco de la unuaj plifortigas la tenton je malindulgemo de la lastaj. Tiel finiĝis la epoko de Donald Trump, en kulmino de egoismo, nekompetenteco kaj perforto. La miliardula prezidanto rezervis la (...)
UNUE aperinta en 1968, okaze de la prezentadoj de lia teatraĵo Orgio, la Manifesto por nova teatro de Pasolino (Pier Paolo Pasolini) estis en Francujo publikigita nur parte. La eldonejo Ypsilon ebligas fine malkovri la tutan tekston. La Manifesto troviĝas en konjunkturo, kiun la poeto traktas malmilde kaj kiun li defias, sen tamen enfermiĝi en la aktualeco. Pasolina senvariaĵo de rilato polemika kaj libera por cirkonstancoj : tiel la filmisto kelkajn jarojn poste malkonfesis tri filmojn, sian (...)
ANTAŬ jaro ankoraŭ, kun la virtoj de la progreso, la urbegoj de la planedo montris sian prosperon. Ili kaptadis la riĉaĵojn, koncentris la dungojn, estis celoj de la fluoj de migrantoj. Nenio ŝajnis kontraŭstari ilian disvolviĝon, kies urba reklamo laŭdis ilian ĉiurilatan adaptiĝemon : ili nepre estis kreemaj, inteligentaj, novkreadaj, daŭrigeblaj … Kaj poste, krakbum ! Venis la Kovid-19, la epoko de enfermiĝo, de telelaboro, de malplenaj stratoj, de la multiĝo de retaj aĉetoj, de retaj konferencoj … (...)
Unuflanke la adeptoj de memvola simpleco, kiujn la franca prezidanto Emmanuel Macron vidas reveni al la “ olelampo ”. Aliflanke gvidantoj de poluantaj entreprenoj kiuj disvastigas trukojn por nutri la fremdiĝon per konsumado. Ĉu la karikaturoj, kiuj strukturas la debatojn pri la kreskado, ne malebligas al ni pensi pri la eblaj celoj de la ekonomia agado ? LAŬ parto de la ekologiistoj, la media krizo atingis tian nivelon, ke nun unu sola solvo trudiĝas : la malkresko. Laŭ ili, la klimata (...)
La artikolo de Leigh Phillips «La iluzioj de malkresko» estigis abundan mesaĝaron pri la realeco de la malkreska movado en Francio.
S° Tom Mardegan, inter multaj aliaj, riproĉas la aŭtoron, ke li eraras koncerne la realecon de la malkreska movado en Francio:
La konkurenco inter la produktivaj aktivecoj tra la merkato kondukas mekanike al senmezura strebo pri akiro de merkatpartoj kaj novaj kampoj de rentabilitato. La plej logika efiko de tiu milito por la rentabilitato de la investoj estas elĉerpigo de la naturaj resursoj, kreskanta poluado kaj laĉiĝo de la homoj.
Tiuj « malkreskuloj », pri kiuj vi parolas, kiuj ignorus la rolon de la merkato kaj la mekanismoj, kiuj rezultas de ili, mi ne konas ilin (…) la « malkreskuloj » konsciiĝas pri la neevitebla ekfiniĝo de la naturaj resursoj, kaj provas pripensi la organizadon de la socioj ĉirkaŭ aliaĵo ol absoluta neceseco de ekonomia kreskado, mortiga kaj neeltenebla, kia ajn estu la cirkonstancoj.
LA KARTO de bondeziroj de s-ro Anders Fogh Rasmussen ne atendis la novjariĝon. La eksa ĝenerala sekretario de la Nord-Atlantika Traktad-Organizaĵo (NATO) resumis la mision, kiun ĝi devus plenumi, laŭ li, jene : “En 2021, Usono kaj ĝiaj aliancanoj havos okazon, kiu prezentiĝas nur unufoje en generacio. Tiun inversigi la tutmondan cedado de la demokratioj al la aŭtokratioj kiel Ruslando kaj Ĉinujo. Sed por tio necesos ke la precipaj demokratioj unuiĝu.” Tion ja faris multaj el ili, antaŭ generacio, per (...)
Sakstrato de la idento-politikoj - Stéphane BEAUD , Gérard NOIRIEL
La identisma lingvaĵo, kiu radikas en longa historio, eksplode kreskis kun la sociaj retoj kaj la televido de konstanta informado. Antaŭe ĝi estis rezervita al la dekstruloj, sed nun ĝi stampas la retorikon de ĉiaj politikaj aktivuloj kaj gvidantoj, tiom ke ĝi transformas la “rason” en variaĵon kiu dispremas ĉiujn ceterajn. LA RASA identeco subite reaperis en la aktuala diskutado, la 25-an de Majo 2020, kiam la bildoj pri la murdo de George Floyd, filmita de preterirantino per poŝtelefono, estis (...)
Fantasmoj ĉirkaŭ « ĉina ofensivo » ĉe UN - Jeanne HUGHES
Sekvante s-ron Donald Trump, multaj komentistoj opinias ke Ĉinujo estas provanta domini la Unuiĝintajn Naciojn. Kvankam malfacilas mezuri maldensan influon, la statistikaj donitaĵoj montras ke la realo malproksimas de la fantasmoj. Nun, Pekino kontentiĝas celi kelkajn direkciojn de agentejoj, kun komerca celo aŭ cele pravigi sian agadon. « LA ĈINAJ altfunkciuloj de Unuiĝintaj Nacioj estas tre malmultaj. Tamen ne mankas respondecaj postenoj. » En 2005, s-ro Wan Jingzhang, ĉina diplomato nun emerita, (...)
Malgraŭ milita interveno de koalicio regata de Saud-Arabio kaj subtenata de la okcidentaj potenclandoj, la huthista ribelo plifortigas sian pozicion en Jemeno. Pli ol la lokaj faktoroj de la konflikto, ĝiaj regionaj konsekvencoj, kun Saud-Irana rivaleco kaj la apero de Unuiĝintaj Arabaj Emirlandoj kiel militistaj potencoj, transformas la ekvilibrojn de Proksim-Oriento kaj Araba Golfo. En la nokto de la 25-a ĝis la 26-a de marto 2015, la Sauda aviadilaro ĵetis siajn unuajn bombojn sur la (...)
Li estis la komunista gvidanto, kiu plej influis la historion de sia partio. La taglibroj de Maurice Thorez malkaŝas lian ĉiutagan vivon, liajn renkontiĝojn, liajn legaĵojn. "KELKAJN tagojn antaŭ sia morto, en Julio de 1964, sur boato kiu kondukis lin denove al lia feriejo en Krimeo, Maurice Thorez memoras pri sia juneco de ministo : “Mi komencis ĉe la kribrado de la foso 4, 12-jara, la 17-an de Julio 1912.” Tio fariĝis unu el la lastaj paĝoj de lia taglibro. Tiun taglibron Thorez trudis al si (...)
/image%2F0553642%2F20170724%2Fob_8aeb1c_logo.jpg){kind=logo}
/image%2F0553642%2F20210401%2Fob_89a8a0_sennaciuloaprilo-page-001.jpg)
/image%2F0553642%2F20210401%2Fob_fa1ef0_sennaciuloaprilo-page-003.jpg)
/image%2F0553642%2F20210401%2Fob_0fc1b7_aprila21reta-pdf.jpg)
/image%2F0553642%2F20210401%2Fob_1ead06_image-0553642-20210306-ob-6ff3b2-image.png)
/image%2F0553642%2F20210306%2Fob_1a1d76_marta21reta-pdf.jpg)
/image%2F0553642%2F20210306%2Fob_6ff3b2_image-0553642-20210126-ob-8a8009-image.png)
/image%2F0553642%2F20210306%2Fob_061db6_image-0553642-20210216-ob-9567d6-lingv.jpg)
/image%2F0553642%2F20210306%2Fob_a62fda_image-0553642-20210131-ob-f983e1-image.jpg)
/image%2F0553642%2F20210307%2Fob_46d68b_degrowth-2014-leipzig-demonstration-3.jpg)
/image%2F0553642%2F20210203%2Fob_5a0a59_sennaciulofebruaro-page-001.jpg)
/image%2F0553642%2F20210203%2Fob_5218f5_sennaciulofebruaro-page-003.jpg)
/image%2F0553642%2F20210131%2Fob_f983e1_image-0553642-20201211-ob-feabcc-mdlog.jpg)
/image%2F0553642%2F20210126%2Fob_c38332_febr21reta-pdf.jpg)
/image%2F0553642%2F20210126%2Fob_8a8009_image-0553642-20201218-ob-43f491-image.png)
/image%2F0553642%2F20201225%2Fob_babd6a_sr-2020-page-001.jpg)
/image%2F0553642%2F20201225%2Fob_7ae875_sr-2020-page-003.jpg)
/image%2F0553642%2F20201225%2Fob_baa5b8_sr-2020-page-004.jpg)
/image%2F0553642%2F20201225%2Fob_c70f7f_sennaciulo20201112-page-001.jpg)
/image%2F0553642%2F20201225%2Fob_1b2813_sennaciulo20201112-page-003.jpg)
/image%2F0553642%2F20201218%2Fob_7bc6b9_131762578-2768844083378811-91577152579.jpg)
/image%2F0553642%2F20201218%2Fob_43f491_image-0553642-20201205-ob-234ed8-image.png)