31 ... Recenzo: La Dia Komedio rakontata al la infanoj
32 ... Zamenhof-tago tra la mondo
34 ... Afriko brilas: La 28-a TEK
35 ... 2022 – Jaro de Strategia Planado
36 ... Interparolo kun Amira Chun
38 ... Edukado: Kial gravas por la movado la dudekjara evoluo de Edukado.net?
39 ... Oficiala Informilo
40 ... Fake, Science kaj Profesie tra la mondo: Spac-teleskopo James Webb esploros la prauniverson kaj vivsignojn de eksterplanedoj: ankaŭ en Esperanto
41 ... Nova projekto: Scienca Kalendaro
42 ... Intervjuo: Kelkaj demandoj al Vjaĉeslav Ivanov
44 ... Eventoj: Hibrida kunveno pri Lidja Zamenhof en Tel-Avivo
45 ... Landa agado: Versoj plenaj de verdo
46 ... Recenzo: La Malamiko de Putin. Aleksej Navalnij kaj liaj apogantoj
Kial la maldekstro perdas - Benoît BRÉVILLE , Serge HALIMI
LA MALSUKCESO koncernas ne nur Francujon. Kaj la venko de la maldekstro en Ĉilio ne sufiĉas por nuligi la problemon. En la lastaj dudek jaroj la kapitalismo spertis unu krizon post la alia, homamasoj postulis ke iliaj gvidantoj foriru, sen ke la reganta novliberala ordo serioze skuiĝis. Kaj progresas la ekstremdekstro. La eraroj kaj la malkonfeso de la maldekstro en potenco, speciale en Eŭropo, montras, ke ĝi tute ne profitis la ĝeneralan malkontenton. Sed trans ĝia bilanco de fiasko, kiajn (...)
La Panteonon oni eniras, de ĝi oni eliras - Alain GARRIGOU
La 30-an de Novembro, Joséphine Baker estas enironta en la parizan Panteonon. Okazanta post serio de omaĝoj, memorfestoj, kaj kelkajn monatojn antaŭ la prezidant-elekto, la decido de prezidanto Macron ne estas sen balotaj celoj. Sed fakte : kiel, de pli ol du jarcentoj, oni eniras en Panteonon kaj … kiel foje okazis, ke iu eliris el ĝi ? Ĉu la enpanteonigo de Joséphine Baker, post tiu de Simone Veil, povas malkonfirmi la firman prijuĝon de "malsukceso de Panteono" ? Certe la pompo de la gravaj (...)
Malpli ardantaj verduloj fronte al la klimata varmiĝo - Benoît BRÉVILLE , Pierre RIMBERT
La venkoj de la Verduloj ĉe la voĉdonoj en pluraj eŭropaj landoj nutras sin de trompa bildo. Tiu de politika forto senmakula pro kompromitiĝoj propraj al la ekzercado de la regado. Nu, la ekologiistoj dividas de longtempe la ekzekutivajn respondecojn. Ili regas en multe da metropoloj. Kun kiu bilanco ? En Grenoblo (Francio), la pezo de la devigoj kaj agnoskita pragmatismo instigas ilin al redukti multajn promesojn. Ilia suprenveno ankaŭ starigas la demandon pri iliaj orientiĝoj koncerne la (...)
La venko de la talibanoj malordigas la diplomatian ludon en Azio - Jean-Luc RACINE
La foriro de la usonaj trupoj el Afganio generis novan “Grandan Ludon” inter la potencoj kiuj serĉas adaptiĝadon al la regionaj geopolitikaj realoj, ĉiam movantaj. Por Barato, la afgana dosiero plu estas dornoplena kaj aldoniĝas al la prikontestaĵoj pezantaj sur ĝiaj rilatoj kun Pakistano kaj Ĉinio, eĉ se Nov-Dehlio fortigas siajn partnerecojn en Hindo-Pacifiko kun, unue, Usono. Post la usona fortiriĝo kaj la restaŭrado de la Islama emirlando Afganio, la venko de la talibanoj nur pliseverigas la (...)
Ĉe la rasradikoj - Barbara J. FIELDS , Karen E. FIELDS
Raso ne rilatas al homa biologio (male al spirado aŭ seksa reproduktado) ; ankaŭ, kiel ekzemple la valoro de π, tiu ideo ne povas sendepende evolui. Pli bone temas pri ideologio, kiu naskiĝas en iu historia tempo pro klarigeblaj kaŭzoj. Ĝi do evoluas pro la samaj kialoj. Virginio de la 17-a jarcento donas taŭgan deirpunkton por prezenti tiun historion kaj tiun de la plantista socio en brita Nord-Ameriko. La ŝtato, kiu en la komenco estis disfalonta, malkovris ekde la 1620-aj jaroj sian destinon : (...)
S-RO VLADIMIR PUTIN ellaboris komploton tiom ruzan, ke la radio France Inter dediĉis du sinsekvajn kronikaĵojn al sia ĉefartikolisto por ke li montru la gvidfadenojn. Se kredi s-ron Thomas Legrand, la krizo, kiu aktuale kontraŭstarigas Minskon kaj Varsovion, estas la rusa prezidanto ! Laŭ li, temas pri “ operacio komplete aranĝita de la diktatoro Aleksandro Lukaŝenko […] komplice de Damasko kaj evidente patronata de Moskvo ” – kaj iuj kelkfoje aldonas Ankaron al la listo de la konspirantoj. La kvar (...)
Membro de la Organizaĵo de Afrikaj Nafto-Produktantoj, Ekvatora Gvineo alfrontas sian okan jaron de recesio. La lando suferas je endemia korupto organizita de la familio de la diktatoro Teodoro Obiang Nguema, instalita en la povo dum 42 jaroj. En Hispanio, la iama kolonia potenco, la tolero al la reĝimo malpliiĝas. La 28-an de majo, en Barcelono, la Biblioteko Ignasi Iglésias-Can Fabra gastigis la projekciadon de la dokumenta filmo La verkisto de lando sen librovendejoj, de la hispana reĝisoro (...)
En Latvio, la rusa demando pri kiu ĉiuj parolas - Hélène RICHARD
Malgranda lando sur la bordoj de la Balta Maro kun apenaŭ du milionoj da loĝantoj, Latvio scias esti diskreta. Malkiel Pollando, kiu spitas Bruselon, Rigo estas aplaŭdata pro sia sukcesa demokrata transiro. Ĉu prave ĉu malprave, tamen, Moskvo zorgas pri la sorto de la granda ruslingva malplimulto. Vojago tra demokratio kies multajn misfarojn eŭropanoj emas pardoni. Elirinte el la centro de Rigo, aŭtobuso n-ro 3 sekvas la riveron Daugava en la direkto al la Balta Maro. Tra la glaco, la malmultaj (...)
En Irako, la reveno de OIŜ - Laurent PERPIGNA-IBAN
Profitante la sekurecan vakuon en la teritorioj disputataj inter la Iraka centra ŝtato kaj la regiona registaro de Kurdio, socialan kaj ekonomian situacion ja malboniĝintan, kaj rankorojn estigitajn de la ĉiopotencaj ŝiaismaj milicoj, Organizo de Islama Ŝtato (OIŜ) renaskiĝas el siaj cindroj, kaj ĝia gerilado pligraviĝas en la centra Irako. Kelkajn kilometrojn sud-okcidente de la urbo Kirkuk, ene de la armea bazo, kiu ŝirmas la 5-an divizion de la Iraka federacia polico, kolono de veturiloj viciĝas, (...)
La tempo de la memproklamitaj justigantoj - Laurent GAYER, Gilles FAVAREL-GARRIGUES
Milicoj prigardantaj la landlimojn, organizitaj bandoj persekutantaj la “malmoralajn” agmanierojn, solecaj virtigantoj anstataŭantaj policajn fortojn “superŝutitajn” aŭ “tro malfortajn” : ie ĉie tra la mondo, homoj prenas la justicon en siajn manojn, nome de ofte reakcia konceptado de la leĝo. Jen agado, kiun la sociaj retejoj peras kaj pliampleksas. “ Oni sturmigu la atakon !” Je tiu vendreda vespero de julio 2021, S-ro Miĥail Lazutin donas la signalon de la komenciĝo. Li transiras la pordegon de la (...)
Ĉiun 15-an de decembro ni festas la naskiĝtagon de L. L. Zamenhof, la iniciatinto de Esperanto. Ni festas ne nur lian rolon en la ekapero de tiu internacia lingvo, sed precipe liajn homamajn principojn. Per liaj streboj, krom la plej disvastiĝinta internacia planlingvo, Esperanto estas ankaŭ klopodo por kompreniĝo inter homoj el diversaj kulturoj.
La mondo trapasas krizon de malkonfido. Tutmondaj multdimensiaj krizoj subfosas nian kapablon unuiĝi por solvi komunajn problemojn. Tamen ĝuste alfronte al krizoj ni devas memori, ke ni estas unu sola homaro, ke ni estas egalaj en digno kaj rajto. Ni devas alproksimiĝi kaj rekoni unu la aliajn, kaj helpos por tio konscia atento al lingvoj, al la kultura diverseco kaj al tiuj aliroj, kiujn ni elektas por komuniki unuj kun la aliaj.
La alvoko de la Ĝenerala Sekretario de UN António Guterres pri nova multflankismo en la raporto Nia Komuna Tagordo estas alvoko por konfido, legitimo kaj realigo. Tio eblas nur per kunlaboro de ĉiuj. Necesas konstrui daŭripovajn, inkluzivajn sociojn kaj ekonomiojn, bazitajn je homaj rajtoj kaj homa digno por ĉiuj. Tio sendube tuŝas laboron pri internacia inkluzivemo, kreante pontojn inter grupoj izolitaj de lingvaj baroj kaj konscion pri nia komuna tutmondeco.
Tutmonda civitaneco, homaj rajtoj, interkultura dialogo kaj solidareco estas bazoj por revigligi kaj refirmigi multflankismon. Tamen ĉio komenciĝas per interkompreniĝo kreanta konfidon. En tiu senco ni utiligas Esperanton kiel vojon al kunlaboro, al konstruado de konsentoj, al internacia kompreniĝo, al komunikado inter homoj kaj popoloj kaj kiel ilon por paco.
En la unua Universala Kongreso de Esperanto, en 1905, Zamenhof salutis la grandan tutmondan homan familion kaj invitis ĉiujn al nova komenciĝinta estonteco. Tiam li diris:
"…en nia kunveno ne ekzistas nacioj fortaj kaj malfortaj, privilegiitaj kaj senprivilegiaj, neniu humiliĝas, neniu sin ĝenas; ni ĉiuj staras sur fundamento neŭtrala, ni ĉiuj estas plene egalrajtaj; ni ĉiuj sentas nin kiel membroj de unu nacio, kiel membroj de unu familio".
En 2021, la Internacia Jaro de Paco kaj Konfido, tiuj vortoj restas daŭre aktualaj kaj reprezentas la plej homan flankon de la laboroj de nia Asocio.
En memoro al Zamenhof kaj lia revo pri tutmonda unuiĝo, Universala Esperanto-Asocio fieras pri siaj rilatoj kun UN, Unesko kaj aliaj internaciaj organizaĵoj. Kun-respondeco, esenco de multflankismo, estas la principo, sur kiu ni konstruas pli bonan mondon por ĉiuj.
ATENO ĵus faris anticipan kristnasko-festan donacon al siaj armeoj : dudek kvar batal-aviadiloj Rafale kaj tri pintmodernaj fregatoj, kaj atendas usonajn batalaviadilojn F-35 kaj helikopterojn Sikorsky, sen forgesi spavojn, torpedojn kaj raketojn. La grekaj oficiroj ne estas la solaj festantoj, ĉar francaj grupoj de armado, speciale Dassault, troviĝas inter la nombro de la precipaj liverantoj de Ateno. Tamen antaŭ ses jaroj la eŭropaj instancoj kaj la Internacia Mon-Fonduso (IMF) – la tiel (...)
Kontraŭ Vaŝingtono, Pekino vetas pri la financo - Philip S. GOLUB
La eniro de Ĉinujo en la Mondan Organizaĵon pri Komerco (MOK), en la jaro 2001, estis faciligita de la usona espero, ke la ekonomia liberaligo de la lando sekvigos la “politikan malfermiĝon”. Dudek jarojn poste montriĝas la tuta malo : la malreguligado servas al Pekino, kiu apogas sin sur la usonaj multnaciaj konzernoj por kontraŭstari la protektismajn tendencojn de la Blanka Domo. EN SIA malferma parolado de la Boao-forumo, la ĉina ekvivalento de la Monda Ekonomia Forumo (en Davoso), la ĉina (...)
Se Assange nomiĝus Navalny - Serge HALIMI , Pierre RIMBERT
EN MARTO de 2017, s-ro Julian Assange finis sian kvinan jaron da enfermiteco en la ambasadejo de Ekvadoro en Londono. La gvidantoj de la Central Intelligence Agency (CIA) estas decidintaj forrabi lin kaj intencas lin mortigi : WikiLeaks, kiun Assange kunfondis, ĵus malkaŝis, kiujn instrumentojn la CIA uzas por spioni la elektronikajn aparatojn. La liko estas decida. La gvidantoj de la agentejo unue pensas perforte forkonduki la kulpulon. Sed rompi la suverenecon de la ekvadora ambasadejo por (...)
La Konferenco de Unuiĝintaj Nacioj pri la Klimata Ŝanĝiĝo, kiu malfermiĝos en Glasgovo fine de Oktobro (COP26), celas efektivigi la internacian akordon subskribitan en Parizo en 2015. Por limigi la katastrofajn sekvaĵojn de la jam okazanta varmiĝo, ĉiu lando devos devontigi sin multe pli draste redukti siajn eligaĵojn de forcejaj gasoj en la sekvontaj tri jardekoj. La prokrastoj de la pasinteco donas preskaŭ neniun motivon por optimismo. De la 31-a de Oktobro ĝis la 12-a de Novembro 2021, Glasgovo (...)
Inter Alĝero kaj Parizo, krizoj kaj kaŝkonsentoj - Akram BELKAID
Kelkajn monatojn antaŭ la sesdeka datreveno de la interkonsento de Évian, kiu ĉesigis la Alĝerian militon, la diplomatiaj problemoj multobliĝas inter Parizo kaj Alĝero. Dum la memoraĵa afero nutras polemikojn, ja la nuna rearanĝo de la Alĝeria regantaro konfuzas la Franciajn regantojn. Por la unua fojo depost la jaroj 1970-aj, ekonomiaj kaj sekurecaj aferoj, kampoj kutime ŝirmitaj, estas rekte trafitaj. Ĉu portempa kverelo aŭ daŭra difektiĝo de la diplomata
/image%2F0553642%2F20170724%2Fob_8aeb1c_logo.jpg){kind=logo}
/image%2F0553642%2F20220125%2Fob_5b57f2_febr2022reta-pdf.jpg)
/image%2F0553642%2F20220125%2Fob_fb2a24_image-0553642-20211221-ob-30364b-image.png)
/image%2F0553642%2F20220107%2Fob_a31dd7_sr-2021-page-001.jpg)
/image%2F0553642%2F20220107%2Fob_d99ea1_sr-2021-page-002.jpg)
/image%2F0553642%2F20220107%2Fob_ff617c_sr-2021-page-003.jpg)
/image%2F0553642%2F20220107%2Fob_c29776_image-0553642-20211221-ob-ad0832-image.jpg)
/image%2F0553642%2F20211221%2Fob_ad0832_image-0553642-20211118-ob-07bcf9-image.jpg)
/image%2F0553642%2F20211221%2Fob_3f1a46_januara22reta-pdf.jpg)
/image%2F0553642%2F20211221%2Fob_30364b_image-0553642-20211118-ob-bf65c8-image.png)
/image%2F0553642%2F20211215%2Fob_3d8bf5_zam-tago-2021.jpg)
/image%2F0553642%2F20211215%2Fob_7f53e2_image-0553642-20201215-ob-ee7f1e-eppvc.jpg)
/image%2F0553642%2F20211215%2Fob_565ab0_ob-fd4f43-zam2019.jpg)
/image%2F0553642%2F20211118%2Fob_b41f20_sennaciulo20210910-page-001.jpg)
/image%2F0553642%2F20211118%2Fob_98c7e5_sennaciulo20210910-page-003.jpg)
/image%2F0553642%2F20211118%2Fob_165f60_moskvo2022-250.png)
/image%2F0553642%2F20211118%2Fob_3bf692_decembra21reta-pdf.jpg)
/image%2F0553642%2F20211118%2Fob_bf65c8_image-0553642-20210923-ob-2c6afa-image.png)
/image%2F0553642%2F20211118%2Fob_07bcf9_image-0553642-20211008-ob-b331bb-image.jpg)
/image%2F0553642%2F20211023%2Fob_4da0ab_247448381-10224014031116943-1367070182.jpg)
/image%2F0553642%2F20211023%2Fob_7bbe2b_montrealo.png)